Tweet

Sayime BAŞÇI

Tüm dünyada sağlıkta yarattığı krizle birlikte ekonomileri de büyük bir sarsıntıya uğratan Covid-19 pandemisinde ülkeler, vatandaşlarına sağladıkları nakit desteği ile çöküşü engellemeye çalışırken, Türkiye’de ise halk öksüz kaldı.

Pandemi başlangıcından Haziran 2021’e kadar sağlanan desteklerin toplamının 19 milyar dolarda kaldığı Türkiye, gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) sadece yüzde 2.7’si kadar yaptığı yardım ile dünyada vatandaşına en az destek veren ülkeler arasında yer aldı. 10.7 milyon nüfusa sahip Yunanistan toplam 38.9 milyar dolar, 4.9 milyon nüfusa sahip Yeni Zelanda 40.4 milyar dolar nakit harcama ve dolaylı gelir desteği sağlarken, 84 milyon nüfusa sahip Türkiye, vatandaşına yalnızca 19 milyar dolarlık ek harcama ve dolaylı gelir desteği sağladı.

KAYNAK FONLARDAN

Yaklaşık 1.5 yıldır devam eden pandemide gelişmiş ülkeler vatandaşlarına büyük nakit ve gelir desteği sağlarken, Türkiye önce şirket, banka ve işletmelere el uzattı. 19 milyar dolarlık destek milli gelirin (GSYH’nin) sadece yüzde 2.7’sine ulaştı. Bu oran ABD’de yüzde 25.4, Yunanistan’da 21.1 ve Yeni Zelanda’da 19.3 oldu.

DİSK-AR tarafından ikincisi hazırlanan “Covid-19’un sosyal ve ekonomik etkileri için ayrılan kaynaklar” araştırmasına göre, zengin ülkeler salgın için milli gelirlerinin yüzde 17.3’ü kadar ek harcama ve dolaylı gelir desteği ayırırken, yoksul ülkelerde ise bu rakam sadece yüzde 2 oldu. Türkiye’de Covid-19 salgınında yapılan toplam ekonomik ve mali desteklerin ve kolaylıkların yüzde 78’i şirketlere, işletmelere ve bankalara (sermayeye) sağlanırken, bu dönemde işsizlikle sınanan ve gelirlerinin büyük bir kısmını kaybeden vatandaşlar desteklerden çok az faydalanabildi.

DESTEK YETERSİZ

Araştırmada, tüm desteklerin sadece yaklaşık beşte birini oluşturan yüzde 22’lik kısmın vatandaşlara ve çalışanlara yönelik ek harcama ve gelir desteği olarak gerçekleştiği belirtilirken, “Türkiye tarafından sağlanan nakit gelir desteğinin büyük bölümü İşsizlik Sigortası Fonu, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Fonu ile ‘Biz Bize Yeteriz Türkiye’m’ isimli kampanyadan karşılandı. Dolayısıyla doğrudan hükümet destekleri çok sınırlı düzeyde kaldı” tespitlerine yer verildi.

TÜRKİYE, EN DÜŞÜK DESTEK SAĞLAYAN ÜLKELER GRUBUNDA

IMF verilerinin kullanıldığı DİSK-AR araştırmasına göre, Türkiye’nin Covid-19’a yönelik yaptığı ek harcamalar, nakdi yardım ve asgari emekli aylığına ilişkin tamamlayıcı ödemeler (22.5 milyar TL), işsizlik ödeneği (5.9 milyar TL), kısa çalışma ödeneği (33.2 milyar TL), çalışanlara nakdi ücret desteği (11.4 milyar TL), normalleştirme desteği (4.5 milyar TL), sosyal destek programı (8.8 milyar TL) ve esnaf desteği (4.6 milyar TL) olmak üzere 90.9 milyar TL olarak yer alıyor. Türkiye, düşük nakit harcama ve gelir desteği sağlayan ülkeler arasında yer alırken, sağlıkta yaptığı nakit harcamalar ise 18.6 milyar TL oldu.

(Sözcü, 05.08.2021)