Bahar ÇUHADAR

bahar.cuhadar@hurriyet.com.tr

Okullar kapandı, pandemi kısıtlamaları kalktı, normalleşme dönemi geldi çattı… Yaz tatilinin, plaj keyfinin zamanı asıl şimdi başlıyor. Peki dalgalar usul usul ayaklarınızı serinletirken ya da yeşillikler arasında dinlenirken, gözlerinizin ucundan hangi maceralar, hikâyeler, şiirler, anılar, söyleşiler akacak? Hürriyet Kitap Sanat yazarlarına sizin için sorduk, 10 yazarımız 10 kategoriden kitap önerileri yaptı. ‘Mutfak ekibi’ olarak bizim de tavsiyelerimiz var. Şimdiden iyi tatiller!

A. ÖMER TÜRKEŞ/ POLİSİYE

Tuhaf İlişkiler, William McIlvanney, çev. Fırat Yıldız, Ayrıntı: ‘Tartan Polisiyeler’ şemsiyesi altında toplanan İskoçya polisiye edebiyatının kurucusu sayılan Mcllvanney, soğuk ve sert bir dünyayı büyük bir gerçeklikle tasvir ederken bunu mükemmel ve şiirsel bir dille yazıya geçiriyor.

Collini Davası, Ferdinand von Schirach, çev. Itır Arda, Alfa: Mükemmel bir siyasi polisiye örneği olan ‘Collini Vaka’sında Ferdinand von Schirach kimsenin yüzleşmek istemediği tarihi gerçekleri ve Alman tarihinin en büyük yargı skandallarından birini teşhir ederek hukuk sistemi ile adalet arasındaki farkı ortaya koyuyor.

Suskunluk, Mechtild Borrmann, çev. Mustafa Tüzel, Kitap Kurdu: Bilip de bilmezlikten gelmenin suç ortaklığına dönüşmesini, zalimle suç ortaklığı yapmış bir toplumun bilinçaltını deşen ve okuyucuyu geçmişle yüzleşmeye davet eden bir roman.

Suyun Şekli, Andrea Camilleri, çev. Semih Topçu, Mylos: Sicilya’nın suça batmış karmaşık hayatını hiç zahmet çekmeden, zarif bir berraklıkla sergileyen Camilleri, siyasetle polisiyeyi, polisiyeyle edebiyatı birbirine yakınlaştıran usta bir yazar.

Teröristler, Maj Sjöwall-Per Wahlöö, çev. Bige Turan Zourbakis, Ayrıksı: Maj Sjöwall-Per Wahlöö ikilisi Martin Beck dizisinde sıradan insanların bir suç etrafında altüst olan kaderlerini, hayatlarının hüznünü yakalayan hikâyelerine suç takibinin heyecanını da ekliyorlar…

METİN CELÂL/ ÇAĞDAŞ DÜNYA EDEBİYATI

Miras, Vigdis Hjort, çev. Dilek Başak, Siren: Aile içi ilişkiler üzerine yazılmadık bir şey kalmadı gibi görünse de derinlerine inildikçe anlatılacak çok şey olduğu anlaşılıyor. Çağdaş Norveç edebiyatının önemli isimlerinden Hjort’un romanı da konusu ve anlatımıyla yılın en dikkati çeken romanlarından.

Emanet Çocuk, Claire Keegan, çev. Behlül Dündar, Jaguar: Kısa, güzel, etkileyici bir eser. İrlanda kırsalında, küçük bir çocuğun yaşadıklarını anlatırken 80 sayfada içine girip kaybolunacak kocaman bir dünya yaratmış.

Cordoba’nın Beyaz Güvercini, Dina Rubina, çev. Mehmet Yılmaz, Alfa: Dili, anlatımı, kurgusu ile dikkati çeken, okuru içine çekip götüren romanlardan. Sanat sahtekârı kahramanının öyküsünü anlatırken okuru çok katmanlı bir dünyaya sokuyor.

Taş Kentin Kroniği, İsmail Kadere, çev. Ece Dillioğlu, Ketebe: Büyük bir yazarın kaleminden bir kentin yakın tarihine, savaşa, insanlık hallerine tanıklığını çocuk gözünden anlatan bir başyapıt.

İsa’nın Çocukluğu, J. M. Coetzee, çev. Bülent Doğan, Can: Yaşayan büyük ustalardan J. M. Coetzee’nin cesaret, köksüzlük, yersizlik, yurtsuzluk gibi temaları ele aldığı alegorik üçlemesinin ilk kitabı. İncil öyküleriyle kurduğu bağ ve dini göndermeleriyle ve tartışmaya açtığı kavram ve konularla da ilgi çekiyor.

ERAY AK/ ÇAĞDAŞ TÜRK EDEBİYATI

Veba Geceleri, Orhan Pamuk, YKY: Orhan Pamuk’un, hayali Minger Adası’nda yaşanan veba salgını üzerinden yazdığı, bugünün dünyasıyla da zengin tarih ve anlam bağları kurduğu bir roman.

Kozmik Komedya, Yıldız Ecevit, Everest: Yakın zamanda yitirdiğimiz edebiyat araştırmacısı Yıldız Ecevit’in ilk ve son romanı, okurunu Türk ve dünya edebiyatının derinliklerinde bir yolculuğa çıkarıyor.

Kayıp Tanrılar Ülkesi, Ahmet Ümit, YKY: Bergama ve Berlin’i mitolojik göndermeler taşıyan bir cinayet tablosu önünde birleştiren Ahmet Ümit’ten, dünya ahvaline dair dertlerin de sıklıkla anıldığı soluk soluğa bir polisiye.

Bana Kuşlar Söyledi, Yekta Kopan, Can: Yekta Kopan’ın yeni kitabı, çocukların gözünden konuşup yetişkinlerin dünyasına bakabilen öykülerden oluşuyor.

Patikaların İyi Yanı, Behçet Çelik, İletişim: Kaleminden romanlar da denemeler de okuduğumuz fakat kendisini öyküleriyle tanıdığımız Behçet Çelik’ten yine bir öykü verimi… Türkçenin zengin bir dil olduğunu okurlarına tekrar hatırlatıyor Çelik.

HAYDAR ERGÜLEN/ ŞİİR

Ağustos, Merih Akoğul, YOK: Bakıyor, görüyor, yazıyor. Çok bakanın daha iyi gördüğüne en incelikli örnekler Akoğul’un şiirleri.

Kendinin Ağacı, Seyyidhan Kömürcü, Everest: Seyyidhan bunca kişisel bir dille kederi nasıl da ortak kılıyor, inanılmaz! Üstelik üç kitaptır!

Hu, Emel İrtem, Yitik Ülke: İtiraz hanesinde yalnızca yeni zamanlar yok, kadim söyleyişiyle şiirin savunmasında hep.

Türbülans, Naile Dire, İthaki: Adından da belli, yılın en sarsıcı kitaplarından, ikinci kitabıyla daha yüksekten uçacak!

Empat, Ömer Şişman, 160. Kilometre: Yalnızca ‘Çomar Gothic’ şiiriyle bile hatırlanacak ve trollerin yüzüne karşı okunacak!

YÜCEL KAYIRAN/FELSEFE

Fragmanlar, Immanuel Kant, çev. Oruç Aruoba, Kırmızı Kedi: Kant ve yaz tatili nasıl bir araya gelir; ‘Pratik Aklın Eleştirisi’ni önermiyorum, ‘Aydınlanma Nedir’ makalesini bile önermem. Filozofların da son demi vardır ya da hayatından süzülüp gelen son su damlası. Oruç Aruoba’nın çevirisi ve sizi Kant’la üçlü bir sohbete davet eden, fragmanlara düştüğü notlarıyla…

Spinoza Mucizesi, Frederic Lenoir, çev. Aslı Sümer, İş Kültür: Hayır, Spinoza’nın bir kitabını önermiyorum, onun hakkında bir kitabı öneriyorum. Akademik değil, öğrenciler için yazılmış didaktik bir kitap değil. Spinoza hakkında yazılmış en yeni kitaplardan biri, filozofa ilişkin son bulguları da içeriyor; onun felsefesini neden hepimizin sorunuymuş gibi ele alıyor.

Kesintisiz Felsefe Tarihi, Peter Adamson, çev. Ahmet Fethi Yıldırım, Alfa: Adamson’ın beş ciltlik kitabının Antik Yunan felsefesine odaklanan ilk cildi. Felsefe tarihi deyince, öğrenciler için yazılmış kitaplar gelir akla. Yok, bu öyle değil, genel okur için yazılmış ama öğrenciler de okuyabilir çünkü ders kitaplarında bulunmayan ayrıntılı bilgiler var ve soluk soluğa bir anlatım.

Mektuplardaki Felsefe/Arendt-Jaspers-Heidegger, Yusuf Örnek, Ayrıntı: Bu üç zor filozof, bu denli zevkli, kolay ve soluk soluğa nasıl anlatılır? Türkiye’deki en iyi tek Jaspers ve Heidegger uzmanı Örnek, bir dedektif gibi, sanki yeni keşfediyormuş gibi ama neyi ne kadar vereceğini bilerek anlatıyor.

Yerçekimi ve İnayet, Simone Weil, çev. M. Mukadder Yakuopoğlu, Doğu Batı: Mutsuzluk, kötülük, aşk, silinme, terk-i dünya, boşluk ve ödünleme, zekâ ve lütuf, güzellik gibi fragmansal denemelerden oluşuyor bu kitap, yani herhangi bir fragmandan hareketle okunabilir. Biri bize kendimizi anlatmıyor, Weil kazarak ilerliyor, okudukça ilerlenilen yolun ve keşfedilenin içimiz olduğunu anlıyoruz.

ÖMER ERDEM/ANI-BİYOGRAFİ

Alfred Hitchcock, Peter Ackroyd, çev. Mehmet Gürsel, Alfa: Dünya sinema tarihine damga vurmuş, her bakımdan sıradışı bir karakter Hitchcock ve dönemini anlamak için başarılı bir biyografi.

80 Yaş/Zor Zamanlar Günlükleri, Oya Baydar, Can: Edebiyatımızın yetkin ustalarından Oya Baydar ile neredeyse içeriden 80 yıllık bir devriâlem.

İki Satır, İki Satırdır/Alev Ebüzziya’ya Mektuplar, Edip Cansever, YKY: Mektuplar da kolaylıkla anı ve biyografiye dahil edilebilirler. Büyük bir şairin bir sanatçıya yazdıklarındaki içli coşku ve samimiyet herkesi saracak nitelikte.

Mimar Sinan/Tarihsel ve Muhayyel, Uğur Tanyeli, Metis: Her tür hamaset duygusunun dışında tarihi belgeler ve şiir dahil çok yönlü kültürel bağlamlarla örülmüş, eleştirel bir Mimar Sinan biyografisi.

Suda Ayak İzleri, Özdemir Nutku, İş Kültür: 1940-2019 arasını bir tiyatro ve sinema adamının hayat çizgilerinden takip etmek için eşsiz bir imkân.

ELİF TÜRKÖLMEZ/ ÖYKÜ

Öte Dünyalar, Tatyana Tolstaya, çev. Erdem Erinç, 100 Kitap: Kendine has lirik bir anlatımı olan Rus yazar Tolstaya’nın öyküleri aşk, çocukluk, kayıp, kimlik temalarını işliyor.

Hoca, Baba, Amca, Ben, Murat Uyurkulak, Can: ‘Hoca, Baba, Amca, Ben’, Uyurkulak’ın 2017-2020 arası yazdığı öyküleri bir araya getiriyor. Kaybettiğinin farkında olmayan kaybedenlerin buruk kırık ve elbet biraz da trajikomik hikâyeleri, usta bir kalemin elinden çıkınca tadından okunmuyor.

En Sevdiğim Şarkılar, Bâlâ Atabek, İnkılâp: Bâlâ Atabek’in kitabını okurken, kulaklıkları takmış İstiklal’de yürür gibi hissediyor insan kendini. Ama Emek yıkılmadan, herkes dağılmadan önceki İstiklal’de.

Step, Anton Çehov, çev. Nuri Yıldırım, Yordam Kitap: Çehov, uzun bir hikâye olarak kurguladığı ‘Step’te, okula kaydolmak için tüccar dayısının atlı arabasıyla yolculuk yapan dokuz yaşındaki Yegoruşka’nın hikâyesini anlatıyor. Öykü Çehov’un çocukluğundan izler de taşıyor.

Kıskançlık, Marcel Proust, çev. Ebru Erbaş, Can Yayınları: Aslında bu kitap tam bir öykü kitabı değil, Proust’un efsane eseri ‘Kayıp Zamanın İzinde’nin beşinci cildi ‘Mahpus’tan seçilmiş bir bölüm. Lokmalık ama çok vurucu.

SİNEM DÖNMEZ/HAYAT MEMAT

Kuşların Felsefesi, Philippe J. Dubois, Elise Rousseau, çev. Murat Erşen, Domingo: ‘Kuşların Felsefesi’, kuşların günlük yaşamlarına bakarak, değişmez gerçeklerimizi gözden geçirmemizi sağlıyor. Aileye, başarıya, aşka ve hatta Google haritalarına bakışınız bile değişecek. Tatilde daha iyi duyduğumuz kuş seslerine dikkat kesilmek için.

Arıların Bildikleri, Thor Hanson, çev. Kemal Güleç, Metis: Yediğimiz meyveleri, tahılları, sebzeleri, mesela tatilde suyuna ekmek bandığımız domatesi arılara borçluyuz. Biyolog Thor Hanson’ın yazdığı ‘Arıların Bildikleri’, elimizi arıların kovanlara sokup, arıların kıymetini bilmeye çağırıyor.

Hesap Lütfen, Vedat Milor, söyleşi: Nurhak Kaya, Kronik: Vedat Milor’un dolambaçsız diliyle, prensipli, tavizsiz ama ihtimamlı ve zevk aldığımız bir hayat üzerine düşündürücü ve yüreklendirici bir sohbet. Ağır ağır okumak, Vedat Milor’un anlattıklarını sindirmek için tatil iyi bir fırsat.

Seçtiğimiz Gelecek, Christiana Figueres, Tom Rivett-Carnac, çev. Şafak Tahmaz, Siyah Kitap: Paris İklim Anlaşması’nın müzakerecileri Christiana Figueres ve Tom Rivett-Carnac’ın yazdığı ‘Seçtiğimiz Gelecek’, iklim krizini iyiden iyiye hissettiğimiz ve çevreye, doğaya karşı hak ettiği duyarlılığı gösterdiğimiz bugünlerde, geleceğe dair, kapsamlı ve iyimser bir kitap.

Anılar Saçılmış, Odaya Her Yere/Mehmet Teoman, söyleşi Metin Solmaz, Overteam: Mehmet Teoman ve Metin Solmaz’ın nehir söyleşisi, Mehmet Teoman’ın lunapark gibi hayatı, Bodrum-İstanbul arası seyahatleriyle birleşince, tatilin hakkını verecek bir sohbete dönüşüyor. Hem eğlenceli, hem püfür püfür.

DOĞAN HIZLAN/KLASİKLER

Kerem ile Aslı Hikâyesi (Raif Yelkenci Yazması), Haz. Ali Duymaz, YKY: Halk edebiyatımızın bu en önemli aşk hikâyesi yeni bir edisyonla karşımızda. Evrensel mesajları onu ölümsüzler arasına koyuyor.

Büyük Umutlar, Charles Dickens, çev. Didar Zeynep Batumlu, İş Kültür: Hasan Âli Yücel Klasikler Dizisi’nden yayımlanan roman, Dickens’ın sonradan değiştirdiği orijinal sonuyla dikkat çekiyor.

Venedik’te Ölüm, Thomas Mann, çev. Behçet Necatigil, Can: Nobel ödüllü yazarın bu önemli eserini Necatigil çevirisiyle okumak büyük bir edebi lezzet almanızı sağlayacak.

Aşk-ı Memnu, Halit Ziya Uşaklıgil, Kırmızı Kedi: Bizim önemli klasiklerimizden olan ‘Aşk-ı Memnu’, Uşaklıgil’in her dönem ilgi gören romanlarından. Ve her dönem okunmayı hak eden bir eser.

Satranç, Stefan Zweig, çev. Semih Uçar, Doğan: Stefan Zweig’ın intihar etmeden önce kaleme aldığı ‘Satranç’, aynı zamanda yazarın en iyi öykülerinden biri kabul edilir.

DEVRİM YILMAZ/ÇOCUKLAR İÇİN

Uçarı Kaçarı Sözcükler, Donna Guthrie-Asa Gilland, çev. Gonca Özmen, Kırmızı Kedi: Shakespeare’in yarattığı en güzel sahnelerde geçen, ünlü şairin dizeleri ve karakterleriyle dolu harika bir macera. Genç W. Shakespeare bir sabah penceresini açar ve odası sözcüklerle dolar. Öyle uçarı kaçarıdırlar ki parmaklarının arasından kayıp gidiverirler. Bakalım Genç William onları yakalamanın bir yolunu bulabilecek mi?

Ada Korkunca, Heinz Janisch-Barbara Jung, çev. Dürrin Tunç, YKY: Ada karanlıktan korkunca onu koruyup kollayacak dostlarını yardıma çağırıyor; hiç uyumayan koca devi, ceviz kabuklarında yaşayan 33 şövalyeyi, herkesi gıdıklayıp kaçırtan uçan tüyü, beyaz hayaletleri rengârenk boyayan ressamı ve daha kimleri kimleri…

Ada ile Böcü, Ümit Ünal, Doğan Egmont: Yönetmen ve yazar Ümit Ünal kar altındaki İstanbul’da rüya gibi bir yolculuğa çıkarıyor çocukları. Ada ile babaannesi birazdan kalkacak vapurda sıcacık bir köşe buluyorlar kendilerine. Sadece onlar değil zürafalar, flamingolar, gergedanlar, filler… Ve hatta karmakarışık bir yumağa benzeyen Böcü bile. O da Ada gibi kendini çok yalnız hissediyor.

Ejderhanın Bulutları, Chiara Lorenzoni, çev. Sema Savaş, hep Kitap: Her gün nehir kıyısında uzanıp gökyüzünü izleyen nazik ejderha Bora oyun oynamaya, gülmeye, en çok da bulutlara bayılıyor. Oysa ateş püskürtebilmek için böyle mutlu şeylerle ilgilenmemesi gerek. Ahh, ne kadar isterdi kardeşleri gibi ateş püskürtebilmek ve mükemmel bir ejderha olabilmek.

Mevsimler, Takımyıldız (kolektif), Elma Çocuk: Mevsimler dönüp dururken doğada neler olur? Bir alakarganın, bir tohumun, bir fındık faresinin yaşamında neler değişir, gökyüzünde neler görürüz? Doğada harika gözlemler yapmak için ilham veren ipuçlarıyla birlikte hepsi bu kitapta.

Karaburun’un Gizemi, İrem Almaç Yüce, Redhouse Kidz: Yazları Karaburun’da buluşan dört kafadar, çalılıkta gördükleri karaltının peşinde esrarengiz bir maceranın kapılarını aralar. Nedir bu? Bir hayalet mi göz yanılsaması mı? Peki, her şeyin tavan arasında buldukları eski bir gazete haberi ve kendi kendine konuşan aksi adamla ilgisi olabilir mi acaba?

Yaşasın Çocuklar, Behiç Ak, Günışığı: Behiç Ak’tan her yaştan okura hitap eden, çocuk neşesi taşan 143 karikatür. Çevre sorunlarından pandemiye, dijital bağımlılıktan gelecek kaygısına pek çok konuda mizah ve felsefeyi harmanlayan karikatürler çocuklara bambaşka bir bakış açısı sunuyor.

Gölge, Michael Morpurgo, çev. Hüsamettin Arslan, Tudem: Afganistan’da başlayıp İran, Türkiye ve Fransa üzerinden İngiltere’ye uzanan soluk soluğa bir mücadele. Taliban’dan kaçıp İngiltere’ye sığınmak isteyen Emin ve annesini yolda birbirinden büyük tehlikeler, kötü insanlar ve her an yakalanma riski bekliyor. Neyse ki yanlarında mucizevi köpek Gölge var.

Bana Bir İşaret Göster, Ann Clare Lezotte, çev. Arzu Altınanıt, Çınar: Hemen herkesin sağır olduğu ve işaret diliyle iletişim kurduğu bir ada. Mary’nin hayatı adadaki yaygın sağırlığın kökenini keşfetmek isteyen bir biliminsanının gelmesiyle altüst olur. Martha’s Vineyard Adası’ndaki sağır bir topluluğun gerçek hikâyesinden ilham alan Lezotte, engelli ayrımcılığının ve sömürgeciliğin derinlerine iniyor.

Böceklerin Savaşı, M.G. Leonard, çev. Cenk Pamay, Domingo: ‘Böcek Çocuk’ üçlemesinin finalinde dünyanın geleceği Darkus, Virginia ve Bertolt’un Lucretia Cutter’ı durdurmasına bağlı. Çünkü kendisi kurduğu gizli Biyom’dan kötülük yağdırmayı, yarattığı dev böcek sürüsünü dünyaya salmayı planlıyor.

HÜRRİYET KİTAP SANAT EKİBİNİN TATİL ÖNERİLERİ

Osman, Ayfer Tunç, Can: Üçlemenin sonuncusu, ‘Yeşil Peri Gecesi’nin Şebnem’inin hikâyesini tamamlayarak Ayfer Tunç okurunu müthiş sevindirdi. Öte yandan tek başına da apayrı bir heyecan, sürükleyici anlatımı ve memleketin yakın dönem dönüşümünü resmetmesiyle çok çarpıcı bir roman.

Ev, Nermin Yıldırım, hep Kitap: Duygu Asena Roman Ödülü’nün bu seneki sahibi olan romanında Yıldırım, uzun bir yürüyüşün hikâyesini anlatıyor. Belleğin aracılığıyla kişinin kendi varoluş sorunlarına, birey psikolojisinin derinliklerine doğru yapılan içsel bir yolculuğun hikâyesi…

Klara ile Güneş, Kazuo Ishiguro, çev. Lale Akalın, YKY: Nobel’li, Japon kökenli İngiliz yazar son romanında yapay zekâya sahip bir robotun insanı ve toplumu anlamlandırma çabasını işliyor. Yakın geleceğin bu distopik yorumunda hatırlayış ve unutuşu, sevgiyi, sevginin farklı tezahürlerini sorguluyor.

Yetişkinlerin Yalan Hayatı, Elena Ferrante, çev. Eren Yücesan Cendey, Everest: Dünyanın dört bir yanından milyonların sevgilisi Ferrante son romanında 12 yaşındaki Giovanna’nın ergenlikten yetişkinliğe geçiş sürecindeki hikâyesini kendi ağzından anlatıyor, biz yine bir kadının kalbine, beynine giden damarlarda dolaşıyoruz.

Ada, Samih Rıfat, YKY: Fotoğraf sanatçısı, çevirmen ve yazar Samih Rifat çocukluk zamanından şiirsel fragmanlarla bir tür bellek zorlaması yapıyor.

Şaka, Domenico Starnone, çev. Meryem Mine Çilingiroğlu, Sahi Kitap: İtalya’nın popüler yazarlarından, aile ve ilişkiler üzerine leziz kitaplar yazan Starnone bu kez yaşlılık, gençlik, hırs, yaratıcılık, köklerinizden kaçma, köklerinize dönme ve insanın içindeki farklı benlikler hakkında sıcak bir hikâye anlatıyor…

Yalnız, Zeynep Kaçar, Doğan Kitap: Oyunlarının yanı sıra ilk romanı ‘Kabuk’la da dikkatleri toplayan Kaçar yeni romanında, zamanla ‘görünmez kadın’a dönüşen Feray’ın isyanını, ülkemizin yakın tarihiyle ilerleyen bir hatta anlatıyor.

İmtiyaz, Yahut Cici Kızlara Bir Roman, Sezen Ünlüönen, İletişim: İlk romanı ‘Kıymetli Şeylerin Tanzimi’yle haklı bir övgüyle karşılanan yazar bu kez alışılandan farklı bir kadın hikâyesi kuruyor; aileyle araya mesafe koyup yetişkinliğe geçiş yapma üzerine ince bir mizah eşliğinde düşündürüyor.

Deli Tarla, Şermin Yaşar, Doğan Kitap: Ustalıkla kurduğu öyküleri ve ironik diliyle tanıdığımız Yaşar, ‘Sait Faik Hikâye Armağanı’nı alan son kitabında yeniden gülmeyi başarabilen insanların muammasını anlatıyor.

Mavi Bilet, Sophie Mackintosh, çev. Begüm Kovulmaz, Can: ‘Su Kürü’yle tanınan İngiliz yazardan kadın bedenine yapılan dayatmalara karşı yazılmış, kadınların bugün yaşadıklarının daha ileri noktalarını anlatan, etkileyici bir distopya.

(Hürriyet Kitap, 02.07.2021)