Tweet

Aslı SELÇUK

Rebel’de (Asi) Adil El Arbi ile Bilal Fallah Suriye savaşını, Beşar Esad rejimini, radikal İslamcı örgüt IŞİD’i, sivil halkın katliamını, bir ailenin parçalanmasını şiddet dolu, etkileyici, güçlü bir anlatımla irdeliyorlar.

‘Beşar Esad’a karşı halkı korumak için Suriye’ye giden gençler Vilvoorde semtinde yaşıyorlar. Bizde burada büyüdük. Oraya gidenlerin çoğu radikalleşti, kimileri öldü, geri dönenler oldu. Özellikle aileler için bu durumun karmaşıklığını, trajediyi anlatmak istedik. Asi’yle Zero Dark Thirty filmine yanıt verdik. Bizim çağdaş Arap, 1001 Gece masalımız Asi. Vietnam nasıl ABD’nin savaşı ise Suriye’de Belçika’nın savaşı.

Oraya gidince ne yapmak gerek? Ya IŞİD’e katılacaksın ya da öleceksin. IŞİD görüntüyü silah gibi kullanıyor, bu bize Nazileri ve onların her yaptığını kaydeden Leni Riefenstahl’ı anımsattı. Bugüne dek hiçbir terör örgütü propagandayı IŞİD kadar etkili yapamadı’ diyor Fas kökenli Belçikalı yönetmenler Adil El Arbi ile Bilal Fallah.

Müzikal dramla belgesel türünü birleştiren Asi, Brüksel’de göçmenlerin ilçesi Molenbeek’te yaşayan bekar anne Leila’yla oğulları Kamal ve Nasim’in öyküsü. Çaresiz halkı korumak için Suriye’ye giden Kamal burada İslam devletine katılır. Kameraman olup savaş görüntülerini çekmeye başlar, IŞİD’i yakından tanıdıkça idealist düşüncelerini yitirir, büyük bir hata yaptığını anlar.

Terör örgütünün ölümcül yüzünü, kadınları köleleştirilmesini, tecavüzü, toplu idamları, işkenceyi, çocuk askerleri, ahlaksızlığı, iki yüzlülüğü gören Kamal kaçış yolu aramaya başlar. Ağabeyini savaş kahramanı olarak gören Nasim IŞİD’e katılması için radikaller tarafından güdümlenir. Propaganda filmleri profesyonel düzeyde çekilir. Gençleri cezbetmek için Hollywood filmi, video oyunu gibi çekilen görüntülerde steadicam kullanılır, kaydırmalar yapılır, dronlar uçurulur.

PSİKOLOJİK ŞİDDET

Belgesele yakın gerçekçi bir anlatımla izleyiciyi bu amansız cehennemin içine sokan yönetmenler psikolojik şiddeti etkileyici bir şekilde yansıtırlar, IŞİD’e karşı bir film yaptıkları için terör örgütünün yasakladığı müziği, rapi, çalgıları, kadın sesini, şiiri, kaligrafiyi kullanırlar. Savaş sekanslarında Belçika Özel Kuvvetler’den, Ürdün ordusundan destek alındı. Oğullarını yitiren gerçek anneler, profesyonel askerler oynadılar. Her karakter, her olay gerçeklerden kurgulandı.

On yıldır Asi için çalışan Adil ile Bilal 2014’te James Foley’in idamından, Paris (2015), Brüksel (2016) saldırılarının ardından senaryoyu değiştirdiklerini, çok sayıda haber-idam-propaganda filmi izlediklerini, Belçika hükümetinin Suriye’ye giden göçmen gençler için hiçbir şey yapmadığını belirtiyorlar. Kamal’i oynayan rapçi Ebubekir Bensaihi filmin şarkı sözlerini yazdı, dansların koreografisini ünlü sanatçı Sidi Larbi Cherkaoui yaptı.

Ebubekir Bensaihi, Amir El Arbi, Lubna Azabal, Tara Abboud, Younes Bouab’ın oynadığı, terör örgütlerini, radikalleşmeyi, köktendinciliği, din propagandasını, kadının köleleştirilmesini eleştiren Rebel (Asi/2022) bugün gösterime girdi.

Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’nin 2022 raporuna göre iç savaşın başlamasından bu yana 11 yılda 610 bin kişi öldü. Ölenlerin 160 bin 68’i kadın ve çocuk sivillerdi. 21 milyon kişi kalıcı olarak sakat, 13 milyon insan evsiz kaldı. Savaş hala devam ediyor.

Adil El Arbi ve Bilal Fallah’ın filmografisi: Image (2014) filmiyle sinemaya giren Fas kökenli Belçikalı yönetmenler Adil El Arbi ile Bilal Fallah Black’in (2015) ardından Amerikan FX kanalına Snowfall dizisini yaptılar (2017). Patser’den (2018) sonra Hollywood’dan teklif alıp Will Smith’le Bad Boys for Life’ı (2020) çektiler. Ms Marvel (2022) filminde ABD’ine uyum sağlamaya çalışan Müslüman bir aileyi anlattılar.

(Cumhuriyet, 17.03.2023)