Tweet

Aleyna Sümeyye KAN

Günümüzde maalesef ki gitgide çoğalan ve yaş fark etmeden ilkokuldan liseye kadar çoğu dönemde birçok çocuğun başına gelen şiddet; Akran zorbalığı!

Araştırmalara göre her yıl 150 milyon çocuk akran zorbalığıyla mücadele etmek zorunda kalıyor. Dünyanın her yerinde altında yatan birçok sebep ile saldırganlaşan çocuklar birbirlerine hem fiziksel hem duygusal hem de cinsel şiddet uyguluyor. Bu şiddeti sadece sanal dünyada değil gerçek hayatta da uyguluyorlar, ülkemizde yıllardan beri neredeyse her çocuğun belli seviyeye kadar görebildiği akran zorbalığı, yakın zamanda gerçekleşen Zonguldak’ın Ereğli ilçesinde bulunan Ereğli Endüstri Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi’nde sınıf arkadaşları tarafından engelli bir öğrencinin darp edilmesi bu zorbalığı tekrar gündeme getirdi.

Yine Mersin’de 12 yaşındaki öğrenci E.D.’nin sınavdan düşük not aldığı için dalga geçen arkadaşını okul tuvaletinde hortumla dövdükten sonra evden getirdiği bıçakla yaralaması, İstanbul Ümraniye’de bir kız çocuğunun, aynı okulda okuduğu çocuklar tarafından müdüre şikayet ettiği gerekçesi ile şiddete maruz kalması, Arnavutköy’de 16 yaşındaki bir kız çocuğunun akranları tarafından hem fiziksel hem de sözlü olarak şiddete uğraması ve bunun kameraya alınarak sosyal medyada paylaşılması akran zorbalığına uğrayanların sadece birkaçını içeriyor.

Bunun üzerine Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) kendi web sitesinde akran zorbalığına karşı bilgilendirici yayınlar hazırlıyor. Öğrencilere karşı akran zorbalığı uygulayanlara ve maruz kalanlara yönelik; öğretmenlere ve velilere okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lise olarak bazı sunular hazırlıyor ve bunları yayınlıyor.

Bu durumla ilgili olarak psikolojik danışmanlık bölümü mezunu olan Yasemin Kaya, akran zorbalığına karşı nasıl bir tutum gösterilmeli ve bunun altında yatan sebeplerle ilgili açıklamalarda bulundu;

AKRAN ZORBALIĞI NEDİR? ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

Akran zorbalığı daha okul öncesinden başlayan ve lise çağlarına kadar devam eden bir öğrencinin ya da bir öğrenci grubunun başka bir öğrenciye ve öğrencilere karşı uyguladığı zorbalıktır. Kişiyi küçük düşürmek, alay etmek, dışlamak ya da bunun gibi zorbalıklarla kişinin özgüvenini ve güven veren hislerini yıkmaya çalışmaktır. Çeşitleri ise fiziksel, sözel, sosyal ve siber olarak ayrılabilir.

AKRAN ZORBALIĞINA UĞRAYAN KIŞI NELER YAPABİLİR? AKRAN ZORBALIĞI ENGELLENEBİLİR MI?

Akran zorbalığına uğrayan kişi buna çözüm yolu ararken aslında bulunduğu yaşın da etkisiyle buna baş gösterme yöntemleri geliştirir. Daha birey okula başlamadan gerekli eğitimler verilirse böyle bir durumda nasıl tepki vereceğini kestirip buna göre davranışlarını şekillendirir. Böyle bir eğitim verilmediğini varsayarsak kişi bunu kendi arasında çözmeye çalıştığında karşısında ona zorbalık uygulayanlarla bir uzlaşma içine girebilir, kendini o gruba dahil ederek bununla baş edebilir ya da maalesef onlar gibi de davranabilir. Kendisine karşı baskınlık kuran kişiye ya da kişilere aynı şekilde cevap vererek o da baskınlık kurmaya çalışır ve kendini bu şekilde kanıtlamaya da çalışabilir ama işin en özüne bakarsak zorbalığa maruz kalan kişinin bununla tek taraflı bir mücadeleye girmesi bir çözüm getirmez. Daha çok kişiye zorbalık yapan tarafın içindeki dürtülerin gitmesi ile ya da yine o tarafa verilecek doğru bir eğitimle engellenmesinde etkili sonuç verir. Akran zorbalığının engellenmesi aslında gerçekten sadece akran zorbalığı yapan tarafa uygulanacak bir eğitimle çözüm verecek iken bu konuda bu tarafın hem ailesiyle hem de etrafında bulunan yetkili kişilerle iş birliği sağlanarak çözüme kavuşur. Bireye bu konuda eğitim vermeden direkt olarak bir yaptırım uygulanması sağlıklı olmaz.

AKRAN ZORBALIĞINA UĞRAMIŞ BİREYLER HAYATLARINDA NE GİBİ OLUMSUZLUKLARLA KARŞILAŞIR?

Aslında bu durum hangi kademede olduğu ve ne tür bir zorbalıkla baş etmeye çalıştığına göre değişebilir çünkü bu tür zorbalıklar ilkokulda da görülebiliyor, lisede de ama genel anlamda bakıldığında sonraki yaşanmışlıklarında da devam eder bu dışlanmışlık hissi, kendini bir gruba ait hissedemez, içine kapanık olabilir ya da tam tersi şekliyle daha saldırgan ve öfkeli tutumlar sergileyebilir. Öteki yanda da ne tür bir zorbalıkla karşı karşıya kaldığı da önemlidir. Sözlü mü, fiziksel ya da başka türlü mü bu önemlidir. Örneğin fiziksel bir zorbalığa uğraması kişide daha travmatik etkiler bırakabilir. İleri de yaşadığı hayatın içinde psikolojik olarak etkilenmesi ise intihara kadar kişiyi sürükleyebilir.

AKRAN ZORBALIĞI YAPAN KİŞİLERİN ALTINDA YATAN SEBEPLERİ NELERDİR?

Çocukluğunda aynı şeyleri yaşamış olabilir ya da aile tarafından içine dahil edilmemiş ya da dışlanmış olabilir ya da farklı şekillerde zorbalığa uğramış olabilir. Bu nedenle içinde dolduramadığı sevgisizliği karşısındaki kişiden öfkeyle çıkartabilir. Bunu arkadaşlarına karşı yansıtması, kendini en iyi yansıttığı yerin okul olması ise kendisini ait hissedemediği ailesinden kaynaklıdır. Bu kadar yaygın olmasının sebebi ise sosyal medya olabilir çünkü sosyal medyada izlediği içerikler ile bunlar yaygınlaşıyor ve farkında olmadan bile bilinçaltlarına bu tarz şiddet unsurları yerleşiyor. Egolarının tatmin etmek ve kendilerini lider hissetmek için daha da baskın bir şekilde bu zorbalığın dürtüleriyle hareket ediyorlar.

AKRAN ZORBALIĞI YAPAN KİŞİLERE NE TÜR YAPTIRIMLAR UYGULANMALIDIR?

Aslında bu durumda yine hangi yaşta olduğu önemli çünkü yaptığını fark etmeden yani yanlış olduğunu bilmeden yapıyor olabilir. Bu durumda o kişiye ceza uygulamak yanlış olur ve kişide yanlış tepkilere sebebiyet verir bu yüzden ceza olarak değil de daha çok öğretici bir şekilde bir karşılık vermek daha doğru olur. Tedbir alarak, daha önleyici, olay olmadan daha çok kişiye duygusal farkındalık kazandırarak. empati yeteneği edindirilmelidir. Çünkü karşısındaki çocuğun ne hissettiğini anlayabilmesi ve ne kadar üzüleceğini kavraması tutumlarını etkileyebilir. En sonunda buna göre bu davranışlarını azaltabilecek şekilde tutum sergilenebilir. Bunun gibi her çocuğun etkilenebileceği ve zarar görebileceği durumlarda hem öğrencilerin kendilerini güvensiz hissetmesi hem de ileride yaşattığı ve yaşadığı şeylerle ya potansiyel bir suçlu olması ya da psikolojik olarak sağlıklı bir birey olamaması hem toplumu hem de kendi hayatını tehlikeye atabiliyor. Bu yüzden ailelerin ve bu yetkinliğe sahip olan rehberlik, öğretmen ya da psikolojik destek veren yerler tarafından bu durum bir an önce fark edilmeli ve önlenmelidir. (ÇİHA)

(Kampüs, 23.01.2023)