Tweet

Ferhat MEŞHUR

Ardan Ergüven, Sanayi Devrimi ile birlikte ortaya çıkan modern tasarım düşüncesinin arka planında yatan gelişmeleri ve dinamikleri incelediği ‘İyi Tasarım Nedir?’ başlıklı kitabında, iyi tasarımın niteliği hakkında kapsamlı bir içerik sunuyor.

Tasarım, farkında olmasak da hepimizin hayatında önemli bir rol oynuyor. Cep telefonlarımızın ekranlarından okuduğumuz kitaplara, oturduğumuz sandalyelerden yaşadığımız ve çalıştığımız mekânlara kadar her yerde tasarımla ilişki kuruyoruz. Ardan Ergüven hepimiz için bu kadar önemli olan tasarım kavramının, yaşamımızdaki belirleyici rolünü ele aldığı kitabı ‘İyi Tasarım Nedir?’ ile sadece tasarım akımları ve uygulamalarını değil, aynı zamanda tasarımın toplumsal ve kültürel olarak içerdiği anlamları çeşitli örneklerle açıklıyor.

Ardan Ergüven ‘modern yaşamın simgesel ifadesi’ olarak gördüğü tasarımın ne olduğunu anlatmanın, yaşadığımız topraklarda tasarım bilincinin gelişmesi ve gerekli değerin verilmesi için önemli olduğunu savunuyor. Ona göre tasarım değişim için önemli bir araçtır ve yeni fikirler ve ürünler yaşam şeklimizi değiştirebilir. Bu sebeple “tasarımı doğru şekilde anlamak için belirli bir noktaya odaklanmak yerine, daha geniş bir bakış açısıyla farklı alanlar hakkında bilgi sahibi olmak ve disiplinlerarası çalışmak önem taşımaktadır”. Kitap bu anlayışla, geniş bir tasarım literatürünü gözden geçirilerek hazırlanmış. Mimarlık, endüstri ürünleri tasarımı, grafik tasarım, reklamlar, tasarım düşüncesi ve tarihi kitabın beslendiği kaynakları oluşturuyor.

Ergüven’e göre Sanayi Devrimi ile birlikte kapitalist üretim biçimleri ve tüketim toplumunun oluşumu sonrası dönemin ihtiyaçları doğrultusunda şekillenen tasarım disiplinlerinin tarihsel gelişim süreci, ‘Arts&Crafts’, ‘Art Nouveau’ ve ‘Art Deco’ gibi tasarım akımlarının ortaya çıkmasını ve mimaride ve endüstriyel ürünlerde yeni bir biçim arayışını başlatmıştır. Böylelikle “süslemeye dayalı tasarım anlayışından vazgeçilmesine neden olan değişim ilk önce sanat alanında gerçekleşmiş, daha sonra modern tasarım için bir zemin hazırlamıştır”. Bu bağlamda “modern tasarımın görsel yapısının oluşumunda soyut sanat hareketlerinin önemli bir etkisi olmuştur”. 1919’da Walter Gropius tarafından Almanya’da kurulan Bauhaus Uygulamalı Sanatlar Okulu ile gelişen modern tasarım anlayışı, binalarla nesneleri sadece daha gösterişli ve cazip kılmak için kullanılan bir yöntem olmaktan çıkmıştır. Güzel sanatlarla uygulamalı sanatları birleştiren yeni bir tasarım eğitimi ve tasarım anlayışı “onu gerçek bir endüstri tasarımı okulu durumuna” getirmiştir.

Tasarımın tarihsel gelişimini anlatması kadar, kitabı değerli kılan bir diğer öğe ise Max Bill, Paul Rand, Ettore Sottsass, Elliot Noyes, Yves Behar, Don Norman, Enzo Mari gibi farklı disiplinlerden gelen önemli tasarımcıların ‘iyi tasarım’ hakkındaki görüşlerini içermesi. Bununla beraber Dieter Rams’ın ‘İyi Tasarım için On Prensip’ (Ten Principles for Good Design) başlıklı yazısı da kitabın özünde yer alan düşünceyi özetlemeye yardımcı oluyor. ‘İyi Tasarım Nedir?’ tasarım alanında eğitim gören öğrenciler veya profesyonellerle sınırlı kalmadan, tasarıma ilgi duyan herkesin yararlanabileceği bir başvuru kitabı olarak öne çıkıyor.

İYİ TASARIM NEDİR?
Ardan Ergüven
Humanist Kitap, 2021
174 sayfa, 35 TL.

(Hürriyet kitapsanat, 16.04.2021)