Tweet

Serpil ARSLAN
Hollanda / Nijmegen

Hollanda, Avrupa’nın en küçük ülkelerinden biri. Araştırmalara göre hem iyi bir eğitim sistemi var, hem de dünyanın en mutlu çocukları bu ülkede yaşıyor. Ben de bundan yola çıkarak Hollanda’da nasıl bir eğitim sistemi olduğu ve bunun çocuk gelişimine katkısının ne olduğu sorularına yanıt aramaya koyuldum.

Türkiye’de eğitimin dibe vurduğu, akademisyenlerin teker teker görevden alındığı bu günlerde Hollanda eğitim sistemini, HAN Sosyal Bilimler Fakültesi Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Sabri Yavuz ile konuştuk.

»Hollanda’nın başarılı kabul edilen eğitim sistemi nasıl işliyor?

Hollanda’da çocuklar 5 yaşından 18 yaşına kadar zorunlu eğitime tabi tutulurlar. Sekiz yıllık temel eğitimi aldıktan sonra çocuk 4 ile 6 yıl arasında süren bir orta eğitime gider. Orta eğitim başlıca üç çeşitten/seviyeden oluşmaktadır: Ortaokul, lise ve gimnazyum. Ortaokullar öğrenciyi orta meslek okullarına hazırlarlar, liseler yüksek meslek okullarına eğitirler ve gimnazumlar üniversiteye hazırlarlar.

Orta eğitim seviyesi, çocuğun ilkokul süresince tabi tutulduğu testlerde, psikolojik izlenimlerde ve ilkokul son sınıfta girdiği ülkesel sınavda göstermiş olduğu zeka, kapasite, istek ve çaba gibi özelliklere göre ilkokul tarafından belirlenir. Tabii bunda ilkokul son sınıf öğretmeninin ögrenci hakkındaki tavsiyesi orta eğitim tarafından çok ciddiye alınır. Bundan dolayı, çok yaygın olmasa da yabancı çocuklar için zaman zaman problemler çıkmaktadır.Yabancı bir çocuk ilkokulda çok başarılı olsa da bazen ögretmeninin önyargıları nedeniyle düşük seviyeli orta eğitime yönlendirilmektedir.

‘Din eğitimi zorunlu değil’

»Türkiye’de din eğitimi çok tartışılıyor. Burada nasıl yaklaşılıyor, zorunlu din eğitimi ne durumda?

Hollanda’da din eğitimi zorunlu değil. İlkokullarda verilen mevcut din eğitimi çeşitli dinler hakkında genel bilgiden oluşmaktadır. Hollanda’da eğitim özgürlüğü bir anayasal haktır. Bu hak, din ve mezhep temelinde temel eğitim ve orta eğitim verme özgürlüğünü içermektedir. Bu özgürlükten dolayı Hollanda’da yıllardır Katolik, Protestan ve Yahudi temelli okullar bulunmaktadır. Son yıllarda buna İslam temelli okullar eklenmiştir ve sayıları gittikçe artmaktadır. Bu artış Hollanda’daki Müslüman toplumunun dine daha çok yakın durmasından kaynaklanmaktadır. Bu kapsamda son zamanlarda Hollanda’da çok sayıda kilise kapanırken, camilerin artmakta olduğu görülmektedir.

»Eğitim öğrenci merkezli mi müfredat merkezli mi?

Hollanda’da ilk ve orta öğretimde öğrenci merkezli bir eğitim sistemi mevcuttur. Bu sistem öğrencinin bağımsız çalışabilmesini ve öğrenmesini teşvik eden ve destekleyen bir sistemdir. Benim bir eğitimci olarak izlenimim, Batılı olmayan yabancı çocuklar, Hollandalı çocuklara kıyasla daha az özgür düşünebilmekte ve bağımsız çalışabilmektedir. Bunun sebebi aile eğitiminden ileri gelmektedir. Zor şartlar altında yaşadığını düşünen yabancı velilerin, çocuklarına da bu zor şartları yaşatmamak için, çocuklarına büyük yaşlara kadar bebek muamelesi yaptıklarını düşünüyorum. Yani ülke dışından gelen aileler, çocuklarına gerekli sorumluluk vermiyor ve çocuklar böylelikle Hollanda toplumuna yeterince hazırlanmıyor.

Örneğin, Hollandalı çocuklar 15 yaşından itibaren okulun yanı sıra küçük bir iş bulup çalışırlar. Hatta zengin bir aileye sahip olsalar bile genellikle kendi tatil paralarını kendileri biriktirirler. Çalıştıkları işler yaşa göre değişir ve kazançları da oldukça düşüktür. Yani, ücretleri düşük olsa bile bu çalışmanın temelinde sadece sorumluluk kazanma duygusu ve teşviki vardır.

Hollanda’da dershane veya özel okullar ne durumda? Bildiğiniz üzere Türkiye’de dershaneler vardı, şimdi dershaneler kapatılarak özel okula dönüştürüldü.

Hollanda’da dershane veya özel okul gibi herhangi bir kurum yoktur. Hollanda’da çocuk kendisini yetersiz hissederse, ek ders alma şansı her zaman vardır.

Hollanda’da çocukların kişisel gelişimini desteklemek amacıyla belediyeler de okul dışı ve sonrası çeşitli faaliyetleri sunmaktadır. Bunlar, her türlü spordan tutun da yemek yapmaya, resim dersinden müziğe kadar birçok faaliyetten oluşmaktadır. Yani varlıklı bir ailenin çocuğunun yapabileceği her şeyi düşük gelirli ailelerin çocukları da yapabilir.

»Türkiye’de akademisyenler ihraç ediliyor. Ne demek istersiniz?

Bir eğitimcinin sadece düşüncesinden veya inancından dolayı görevinden alınmasına karşıyım. Her vatandaş gibi bir eğitimci de düşüncesinden veya inancından dolayı işinden atılacağından korkmamalı. Aynı zamanda bir eğitimci kendi düşüncesini ve inancını kendine saklamalı ve öğrencilerine dayatmamalı.

***

‘Hollanda’da dinselleşme sözkonusu değildir’

»Türkiye’de evrim teorisi yerine yaratılış konusu müfredata ekleniyor. Fizik ve felsefe derslerinde de değişikliklere gidildi. Hollanda ile karşılaştırınca ne düşünüyorsunuz?

Hollanda’da okullarda bilim temelli eğitim verilir. Bu hem kamu okulları için geçerlidir hem de din veya mezhep temelli okullar için. Bunun yanı sıra din veya mezhep temelli okullarda, örneğin Âdem ile Havva inancı ve o dinin veya mezhebin insana bakış açısı da öğretilir ve o dinin veya mezhebin gerektirdiği gelenekler uygulanır. Bu saydıklarım kamu okulları için zorunlu kılınmaz. Eğitim özgürlüğünden dolayı bir ailenin çocuğunu kamu okuluna veya din temelli okula gönderme seçeneği vardır.

Genel olarak baktığımızda Hollanda toplumu bireyselleşmiş bir toplumdur. Yani bireyin düşünce özgürlüğü ve din özgürlüğü gibi temel haklarına önem verirler. Bu da aldıkları okul eğitiminin yanısıra aile eğitiminden kaynaklanmaktadır. Bundan dolayı dini değerlere ve inanç sistemine eskisi gibi sahip çıkmamaktadırlar. Bu nedenle eğitimde dinselleşme söz konusu değildir.

***

Doç. Dr. Sabri Yavuz kimdir?

Sabri Yavuz 1968 yılı Çorum doğumlu.10 yaşında aile birleşimi nedeniyle Hollanda’ya taşındı. İlk ve orta okuldan sonra Nijmegen Radboud Üniversitesi’nde Hukuk eğitimi aldı. Bakanlık ve mahkeme gibi çeşitli kurumlarda çalıştıktan sonra Nijmegen HAN Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu, Sosyal Bilimler Fakültesi’nde Hukuk dersleri vermeye başladı. Evli ve iki çocuk babası olan Sabri Yavuz, aynı zamanda bir Türk halk müziği sanatçısıdır.

(Birgün, 28.02.2017)