Tweet

Strasbourg merkezli Avrupa Konseyi tarafından dün açıklanan hapishane nüfusları istatistiklerine göre, 31 Ocak 2023 itibarıyla Bosna-Hersek dışındaki 46 Avrupa Konseyi üyesi ülkede toplam 1 milyon 36 bin 680 mahpus bulunuyor.

DW Türkçe’den Kayhan Karaca‘nın aktardığına göre; Türkiye, 31 Ocak 2022-31 Ocak 2023 döneminde, hapishanelerinde en çok mahpus bulunan Avrupa ülkesi konumunda. Türkiye hapishanelerinde, tutuklu yargılananlar dâhil toplam 348 bin 265 mahpus var. Türkiye’yi bu alanda sırasıyla Birleşik Krallık (90 bin 964), Fransa (72 bin 294), Polonya (71 bin 228), Almanya (56 bin 294), İtalya (56 bin 127) ve İspanya (55 bin 909) izliyor.

100 BİN KİŞİYE 408 MAHPUS

Mahpus sayısı ülkelerin nüfuslarına orantılı hesaplandığında, Türkiye 100 bin kişiye 408 mahpus ile yine ilk sırada yer alıyor. Türkiye’yi bu sıralamada Gürcistan (256), Azerbaycan (244), Moldova (242), Macaristan (211), Polonya (194), Slovakya (183), Arnavutluk (179) ve Çekya (176) takip ediyor. Nüfusa orantılı olarak en az mahpusa sahip Avrupa ülkeleri ise Macaristan (15), İzlanda (36), San Marino (41), Finlandiya (52), Hollanda (52), Norveç (55), Almanya (67), Slovenya (68) ve Danimarka (71).

Türkiye’nin mahpus sayısı 31 Ocak 2022 tarihli bir önceki Avrupa Konseyi araştırmasında 303 bin 945 olarak açıklanmıştı. Türkiye’de 100 bin kişiye düşen mahpus oranı 2013-2023 döneminde yüzde 126,8 artış gösterdi. Avrupa Konseyi’nin dün açıklanan raporunda, Türkiye hapishanelerinde 2012 yılında 100 bin kişiye 161, 2015’te 223, 2019’da 329, 2022’de ise 355 mahpus düştüğü de hatırlatılıyor.

 ‘TÜRKİYE’NİN TERCİHİ HAPİSHANE İNŞA ETMEK’

Raporu hazırlayan ekibe başkanlık eden Lausanne Üniversitesi Kriminal Bilimler Okulu Öğretim Üyesi Prof. Marcelo Aebi, Türkiye’nin spesifik konumunu değerlendirdi.

Türkiye’nin 2002’de 60 bin olan hapishane nüfusunun 2023’te 350 bine yükselerek son 20 yılda yaklaşık 6 kat arttığını söyleyen Aebi, bu artışın “özellikle 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında gözlemlendiğini ve Terörle Mücadele Kanunu temelindeki mahkûmiyet kararlarıyla bağlantılı göründüğünü” kaydetti.

Yoğun hapishane nüfusu sorunu yaşayan ülkelerin, genellikle, “ceza sürelerini kısaltarak ya da hapis cezasına alternatifler geliştirerek mahpus sayısını azaltmak veya yeni tesisler inşa ederek hapishane kapasitesini arttırmak” gibi iki seçeneğe yöneldiklerini belirten Aebi, Türkiye’nin “şu an tam kapasite faaliyet gösteren çok sayıda yeni hapishane inşa etme seçeneğini tercih ettiğini” savunuyor.

Avrupa genelinde 1,6 olan infaz koruma personeli başına mahpus oranının Türkiye’de 4,5 olduğuna dikkat çeken Aebi, “bu şartlar altında rehabilitasyon hedeflerine ulaşmak ve mahpuslara uygun hizmet sağlamanın çok zor olabileceğini” söylüyor.

PERSONEL BAŞINA DÜŞEN MAHPUS ORANINDA DA BİRİNCİ

Marcelo Aebi’nin vurguladığı gibi, Türkiye personel başına ve infaz koruma memuru başına mahpus oranında Avrupa’nın en yüksek değerlerine sahip. Türkiye’nin toplam hapishane personel sayısı 77 bin 472, toplam infaz koruma personel sayısı ise 58 bin 967. Avrupa genelinde ortalama 2,7 olan toplam infaz koruma memuru başına mahpus oranı ise Türkiye’de 5,4 düzeyinde. Bu alanda sadece Letonya (13,1) ve Macaristan (5,5) Türkiye’den daha yüksek değerlere sahipler. Türkiye, her ne kadar sınırda olsa da Aebi’nin işaret ettiği inşa politikası sayesinde ceza infaz kurumlarının kapasitesini şimdilik toplam mahpus sayısına eşitlemiş durumda (her 100 yer için lOO mahpus).

Avrupa ortalamasının 87,8 olduğu bu alanda sicili en kötü ülkeler sırasıyla Kıbrıs (her 100 yer için 165,5 mahpus), Romanya (120,3), Fransa (119,2), Belçika (115), Macaristan (111,5), İtalya (109,2) ve Slovenya (107).

SUÇ TÜRLERİNDE BAŞI UYUŞTURUCU ÇEKİYOR

 Öte yandan, Avrupa Konseyi istatistiklerine göre Türkiye’deki 306 bin 31 hükümlü mahpusun büyük bölümü uyuşturucu (yüzde 34,4), hırsızlık (yüzde 28,3), saldırı/yaralama (yüzde 16,7), cinayet (yüzde 12,4), soygun (yüzde 9,3) ve tecavüz ve diğer cinsel suç türleri (yüzde 8) temelinde mahkûm olmuş kişilerden oluşuyor. Terör suçundan hükümlü mahpus oranı ise yüzde 7,6’yı geçmiyor. Şiddet ve uyuşturucu bağlantılı suçlar Avrupa genelinde hükümlü mahpusların en çok işlediği suçların başında geliyor. Uyuşturucu suçları hükümlü mahpusların işlediği suçların yüzde 19’unu oluşturuyor. Bu suç kategorisini, teşebbüsler dâhil cinayet suçları (yüzde 13), hırsızlık (yüzde 12), cinsel suçlar (yüzde 8,9), soygun (yüzde 7,7) ve saldırı/yaralama (yüzde 6,7) izliyor.

EN ÇOK MAHPUS 26-49 YAŞ GRUBUNDA

Avrupa Konseyi verilerine göre Avrupa’da ortalama ve medyan mahpus yaşı 38. Türkiye 36 yaş ile Avrupa ortalamasının biraz altında yer alıyor. İstatistikler Avrupa genelinde en yoğun mahpus oranının 26-49 yaş grubunda olduğunu gösteriyor. Türkiye’de bu oran Avrupa ortalaması gibi yüzde 15 düzeyinde. Kadın mahpus oranı Avrupa genelinde yüzde 5,2 ortalamasını geçmiyor. Türkiye, yüzde 4,1 ile Avrupa ortalamasının altında bulunuyor.

(Gazete Pencere, 07.06.2024)