Tweet

Hasan Ali KALAYOĞLU

hkalayoglu@hotmail.com

Son yıllarda çokça dillendirilmeye başlanan ‘Akran Zorbalığı’nı, “aynı ya da birbirine çok yakın yaş grubundaki bir çocuğun, başka bir çocuğa ya da gruba sözel ya da fiziksel baskı veya şiddet uygulaması olarak tanımlayabiliriz. Bu zorbalık, bireysel olabildiği gibi, gruplar arasında da olabilir.

Zorbalık yapan çocuk; fiziksel veya duygusal yollardan, karşısındakine baskı hatta şiddet uygulayarak sindirmeye ve onun üzerinde egemenlik kurmaya çalışır. Mağdur çocuk veya arkadaşları ise kendilerini korumaya çalışıp da başarısız oldukça zorbalık uygulayan çocuğun davranışlarında bir pekişme görülür ve yaptığının normal olduğunu düşünmeye başlar. Zorbalığa maruz kalan çocuk ise her geçen gün kendi içine kapanıp, sosyal ortamlardan uzaklaşır. Bu da; zorbanın, mağdur çocuğun üstüne daha çok gidebilmesini kolaylaştırır.

ÇOCUKLAR NEDEN ZORBALIK YAPAR?

4-6 yaş arasındaki çocukların birbirleriyle anlamlı şekilde oyun oynamaya başlamalarıyla birlikte zorbalık davranışına da başladıkları görülür. Bunun nedeni olarak da; nasıl iletişim kuracaklarını bilmedikleri, akranlarına istediklerini kabul edilebilir yoldan söylemeyi beceremedikleri için sözel, duygusal ve fiziksel zorbalık yoluna başvurdukları gösterilir.

Çocukların zorbalık dolu diziler izlemesi, filmlerde zorbalığın bin bir çeşidini görüyor olmaları, anne babanın mutsuzluğu, aile içi şiddet, anne veya babanın iş yaşamlarında gördüğü zorbalıklar, çevre etkileri, adaletsizlik, eşitsizlik gibi pek çok neden, çocukların akran zorbalığı yapmasına yol açan etkenler arasında görülebilir.

Zorbalık yapan çocuklar yaptıkları bu zorbalıklarla kendilerini daha güçlü hisseder. Kendilerine olan güvenlerini artıran bu duygu ise yaşları ilerledikçe kalıplaşmaya başlayıp, çocuğun diğerleriyle iletişim kurmasında en çok başvurduğu yöntem haline gelir. İlerleyen yıllarda ise bu davranış kalıpları tamamen yerleşerek karakteri ile bütünleşir.

AKRAN ZORBALIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?

Karşıdakini küçümseyici söylemler, dalga geçmeler, arkadan yapılan dedikodular, eşyalarına el koyma, kendisine yiyecek aldırma, ödevini yaptırma veya dışlama, görmezden gelme gibi pek çok etken akran zorbalığı için belirti olarak görülebilir.

Bu davranışların son noktası fiziksel ya da cinsel saldırganlıktır. Açıkça ya da gizli yapılabilir. Eğer mağdur tepki göstermez ve kimseye bu durumdan bahsetmezse zorbalık devam eder. Ayrıca bu durum, başka çocukları da cesaretlendirip mağdura zorbalık yapma ihtimalini arttırır. Yapılan çalışmalar her üç çocuktan birinin hayatlarının bir döneminde bu tür zorbalığa maruz kaldığını, çocukların yüzde 10 ila 14 civarının ise 6 ayı aşan kronik akran zorbalığına maruz kaldığını işaret ediyor.

ZORBALIK TÜRLERİ NELERDİR?

1. Sözel Zorba Davranışlar: Kişiye lakap takılması, alay edilmesi, küfür edilmesi ve gurur kırıcı sözel ifadeler olarak açıklanabilir.

2. Duygusal Zorba Davranışlar: Arkadaş grubu içinde dışlamak, görmezden gelmek, yardım etmemek, görev veya sorumluluk vermemek şeklinde tanımlanabilir.

3. Fiziksel zorba davranışlar: Yanından geçerken omuz atmak, iteklemek, tekme veya yumruk atmak gibi fiziksel eylemleri içeren davranışlardır.

ZORBALIĞIN ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ NELERDİR?

Akran zorbalığı davranışına maruz kalan çocukların okul başarısında keskin düşüşler görülebilir. Mağdur çocuk dikkatini derslerine değil, hedef olmaktan nasıl kaçacağı üzerine yöneltir. Diğer arkadaşlarına oranla; daha içine kapanık, huzursuz ve stresli olduğu görülür. Bunlar ise; çocuğun okula gitmek istememesine, okuldan kaçmasına veya okul fobisi geliştirmesine neden olabilir.

AKRAN ZORBALIĞI NASIL TEDAVİ EDİLMELİDİR?

Akran zorbalığı, okul içinde halledilmek yerine, mutlaka çocukların anne-babaları ile paylaşılmalıdır. Okullardaki rehberlik servisleri çocukların ruhsallığının takibinde önemli yer tutar. Ayrıca mağdur durumdaki çocuk kadar zorbalık yapan çocuğun da tedavi altına alınması gerekir. Her iki çocuk için de mutlaka uzman bir psikiyatristten destek almalıdır.

Yapılan araştırmalar zorbalığa maruz kalan çocukta baş ağrısı ve karın ağrısı gibi fiziksel belirtilerde, intihar düşüncelerinde artış oluştuğunu göstermektedir. Zorbalık yapan çocukta ise davranış bozukluğu, dürtü kontrol bozukluğu gibi tedavi edilmesi gerekli davranış bozuklukları oluşabilir.

ÇOCUKLARI AKRAN ZORBALIĞINDAN NASIL KORURUZ?

En etkin yöntem çocuklarla iletişimin iyi olmasıdır. Mağdur çocuk suçlanacağını ya da arkadaşları tarafından dışlanacağını düşünerek, olayı öğretmenlerine ya da ebeveynlerine aktarmak istemeyebilir. Zorbalığı meşru ya da haklı görme, olayın tekrarlanmayacağını düşünme, küçümseme ya da gülüp geçme gibi davranışlardan sakınmak gerekir.

DÜŞÜNEN SÖZLER:

♦ Çocuk donmamış beton gibidir. Üzerine ne düşerse izi kalır. H. JİNOTT

♦ Sağlam çocuklar yetiştirmek, bozulmuş yetişkinleri düzeltmekten daha kolaydır. DOSTOYEVSKİ

♦ Çocuklar, büyüklerini dinlemede asla iyi değildirler, ama büyüklerini taklit etmede kusursuzdurlar. J. BALDWİN

♦ Mutlu geçen bir çocukluk dönemi, iyi bir insan olma yolunda atılan en büyük adımdır. B. RUSSEL

♦ Çocuklarımızın karınlarını ve zihinlerini doyurduğumuz kadar, ruhlarını da beslemeliyiz. M. MARSHALL

♦ Korkutularak büyütülen bir çocuk; sinsiliği ve kurnazca aldatmayı öğrenir. D. CÜCELOĞLU

(Çorum Haber, 25.09.2024)