Tweet

Türkiye, sadece ambalaj atıklarının geri kazanımıyla 2014’te 1.5 milyar TL’lik kaynak tasarrufu yaptı. ÇEVKO’ya göre yaptırımları olursa bu rakam çok daha büyüyecek

Dünyaya yılda 1.3 milyar ton çöp bırakıyoruz. Tabii bu atığın yarısı, bizim de dahil olduğumuz OECD ülkelerine ait! Dünya Bankası’na göre bu rakam 2025’te 2.2 milyar tonu bulacak… Sadece kaynakların korkunç israfına değil, doğanın yıkımına yol açan çöplerin “geri kazanımı” konusunda gelişmiş ülkeler, 90’lardan bu yana ciddi yol kat etti. Ancak tüketim arttıkça atıklarla başa çıkmak zorlaşıyor.

Ya Türkiye’de durum ne? Kağıt, plastik, cam gibi hammaddelerin geri dönüşümünün sağlanabileceğini artık biliyoruz. Ancak çöpü ayrıştırma alışkanlığımız pek zayıf.

Bizi illa harekete geçirecek bir şey lazım: Ya bağlı olunan belediye, farklı çöp kutularına farklı atıkları atmayı teşvik edecek. Ya da “mavi kapak” gibi kampanyalar yapılacak… Sanayi kuruluşları da kendi insiyatifleri çerçevesinde geri dönüşüm yapıyor. Malum, her şeyde olduğu gibi yasa var, ama uygulama ve yaptırım zayıf…

Sadece 110 belediye

Tam da “Enerji Verimliliği haftası”nda, ÇEVKO (Çevre Koruma ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı) Genel Sekreteri Mete İmer’e danıştım. Türkiye’de atık ayırma, toplama ve geri dönüşüm konusunda son bilgileri verdi:

– Türkiye’de 52 lisanslı firma atık topluyor. 2.950 belediyeden sadece 110’u aktif olarak toplama yapıyor.

– 2004 yılında ambalaj atıkları hakkında ilk yasal düzenleme yapıldı. Buna göre ambalajlı ürün üreten firmalar, kullandıkları malzemeyi, piyasaya sürdükleri miktarı ve atıkların toplanıp geri kazanım yapıldığını belgeleyip bakanlığa bildirmek zorunda.

– Bu oran, 2014’te cam, metal, plastik, kağıt-karton ve kompozit ambalaj atıkları için yüzde 44. Ahşap ambalajda ise maalesef yüzde 5.

Ayrıştırma evde başlar

– Belediyeler, yasada “çöp ayrıştırma” zorunlu olsa da isteksiz, peki vatandaşın yapabileceği bir şey yok mu?

– Elbette var. Öncelikle belediyenizden yükümlülüklerini yerine getirmesi için bunu talep etmelisiniz. Mete İmer, “Tüketiciye de yaptırım var. 2020’de geri dönüşüm oranı yüzde 60 olmak zorunda, AB ülkeleriyle eşitlenecek” diyor.

– Belediye çöpü henüz ayrıştırmıyorsa bile, evde çöpün üçe ayrılması tavsiye ediliyor: 1- Cam, 2- Plastik-kağıt-karton-kompozit maddeler 3- Organik (yemek ve diğer) çöpler.

Kampanyasız toplama!

– Halkın “mavi kapak” toplaması, sanayinin geri kazanım yükümlülüğünü ortadan kaldırmıyor. Plastik, değerli bir hammadde kaynağı. 2014’te 160 bin ton plastik ambalaj geri kazandırıldı.

– Ambalaj atıklarının geri kazanımı, sadece çevre kirliliğini önlemiyor. Hammadde, enerji ve su tasarrufuna katkıda bulunuyor.

– 2014’te 1.758 sanayi kuruluşunun desteğiyle ÇEVKO, 545 bin ton ambalaj atığını geri kazandırdı. Bu rakamın ekonomiye katkısı 1.5 milyar TL olarak hesaplandı.

Dünyanın çeri çöpü

– ABD’de bir kişi yılda ortalama 1.5 ton katı (ambalaj, kağıt, cam vs) çöp üretiyor. Bunun yüzde 75’i geri kazanılabilir olduğu halde sadece yüzde 30’u dönüştürülüyor.

– Eurostat verilerine göre “geri kazanım” konusunda AB’nin batısı ile doğusu arasında uçurum var. Almanya atığının yüzde 62’sini geri kazandırarak birinci, onu Hollanda ve Belçika izliyor.

(Milliyet, 20.01.2015)