Tweet

The Economist hem edebiyat tarihinin en iyilerini, hem de bu kitapları ne kadar zamanda okuyabileceğinizi araştırdı.  500 kitaplık listenin ilk sırasındaki Yüzyıllık Yalnızlık’ı 7 saat 40 dakikada, ikinci sıradaki Muhteşem Gatsby’yi 2 saat 51 dakikada, üçüncü sıradaki Ulysses’i 15 saatte okuyabilirsiniz.

19. yüzyıl filozoflarından Arthur Schopenhauer,  “İyi kitap okumanın ilk şartlarından biri kötüleri okumamaktır. Çünkü hayat kısa” diyordu.

İnsan ömrü Schopenhauer’ın zamanına göre uzamış olsa da kitap sayısı çok daha büyük oranda arttı. Bu yüzden Alman filozofun sözü bugün daha da geçerli. Ancak karamsarlığıyla ünlü Schopenhauer bu konuda alışılmadık bir iyimserlik sergilemişti. Okurların hangi kitabın zaman harcamaya değer olup olmadığını isabetle ayırt edebileceğini düşünüyordu. Bugün o inançtan eser yok. Kimileri önüne geleni okuyor. Eleştirmenlerde kültürel etkisini yitirmiş durumda. Kitap değerlendiren gazete sayısı giderek azalıyor.

Yine de eleme ihtiyacı bitmiş değil. Video aplikasyonu TikTok’un okurlara özel BookTok bölümündeki influencer’lar geçmişteki mektepli eleştirmenlerin yerini almış durumda. Milyonlarca üyesi bulunan Goodreads internet sitesinde binlerce okur kitap değerlendirip puanlıyor. The Economist de düzenli olarak en iyi kitap listeleri, değerlendirmeler ve belli konularda kitap önerileri sunuyor.

Yine de okumamız gerektiği söylenen metin sayısını görüp altında ezilmemek zor. Sayıyı azaltma yollarından biri “en iyi kitaplar” listelerinin çakıştığı yerlere bakmak. Teorik olarak, farklı listelerde en sık rastladığınız metinler vakit ayırmaya en layıklar olabilir.  thegreatestbooks.org adlı internet sitesi tam da bunu yapıyor. Texas’ta yaşayan bilgisayar programcısı Shane Sherman’ın kurduğu site 300’den fazla listeyi kullanarak “listelerin listesini” sunuyor. Sherman biraz da şaka yollu bir tavırla bunlara “tüm zamanların en iyi kitapları” (GBOAT) diyor. Sitede listelere ne kadar sık girdiğine göre sıralanmış 10 binden fazla kitap mevcut.

45 yıllık okuma!

Amerikalı yetişkinlerin yarıdan çok az fazlası yılda en az bir kitap okuyor ve bu kişiler senede ortalama 11 kitap bitirdiğini söylüyor. Dolayısıyla ortalama bir okurun 500 kitaplık GBOAT listesini tamamlaması için 45 yıla ihtiyacı var. Okurların zamanını doğru kullanmasına yardımcı olmak adına, howlongtoread.com adlı arama motorunun kurucu ortağı Harry Tong’un verdiği tahminleri kullanarak okuma sürelerini de belirttik (Tong sessiz okuma süresini hesaplamak için sesli kitapların okunma süresini kullanıyor). Elbette herkesin okuma hızı değişiyor ve her kitap aynı hızda akmıyor: Mesela bir kitap kulübü James Joyce’un Fınnegan Uyanması romanını (listede 325. sırada) 28 yılda tamamlamıştı. Ama bizdeki veriler bu kitabın 12 saatte biteceğini söylüyor.

Sherman’ın 1 Temmuz tarihli listesinin tepesinde büyülü gerçekçilik akımının öncülerinden Yüzyıllık Yalnızlık var. Tong’a göre bu kitabı okumak için sadece 7 saat 40 dakika yalnızlık yeterli. Bu rakam da GBOAT ortalamasına yakın. Caz Çağı Amerika’sını anlatan Muhteşem Gatsby ise ikinci sırada ve okunması sadece 2 saat 51 dakika sürüyor. Ama üçüncü sırada yer alan ve aşağı yukarı aynı dönemde yayınlanan Joyce’a ait Ulysses için yaklaşık 15 saat lazım. Ortalama bir Amerikalı gibi günde 15 dakika okuyorsanız bu kitabı bitirmek için iki aya ihtiyacınız var demektir. Joyce’un romanının tek bir günü anlattığı düşünülünce bu süre biraz ironik. Öte yandan harika illüstrasyonlara kendinizi kaptırmazsanız listede 421. sırada bulunan Vahşi Şeyler Ülkesinde kitabını okumak için bir dakika yeterli. Sabırsız okurlara da müjdeyi verelim: Kitabın uzunluğu ile iyiliği arasında bağıntı yok.

Schopenhauer’a göre iyi okurluğun sırlarından biri popüler olan her şeye sırt çevirmekti: “Aptallar için yazanların her zaman geniş bir kitle bulduğunu unutmayın” diyordu.

Böyle bir yaklaşım BookTok jenerasyonuna fazla dogmatik gelebilir. Bu yüzden Narnia Günlükleri serisinin yazarı ve edebiyat hocası C. S. Lewis’in tavsiyesi daha yerinde görünüyor: “Yeni bir kitap okuduktan sonra araya muhakkak bir tane eski kitap sokmak işinize yarayacaktır.” Söz konusu GBOAT listesinde yer alıyorsa harcadığınız zamana değmesi çok muhtemel.

Tüm Zamanların En İyi Kitapları listesinin ilk 25’i

(The Economis’ten alınmış, Oksijen tarafından çevrilerek lisanslı olarak yayınlanmıştır. Orijinal metne www.economist.com adresinden ulaşabilirsiniz.)

1 –Yüzyıllık Yalnızlık/ Gabriel Garcia Marauez/ Çeviren: Seçkin Selvi /Can Yayınları/ Roman/464 Sayfa 7 saat 40 dk

2 -Muhteşem Gatsby/ Scott Fitzgerald / Çeviren: Fadime Kahya/İş Bankası Kültür Yayınları / Roman /184 Sayfa 2 saat 51 dk

3 -Ulysses / James Joyce /Çeviren: Nevzat Erkmen / Yapı Kredi Yayınları / Roman / 848 Sayfa 14 saat 54 dk.

4 -M Çavdar Tarlasında Çocuklar/J. D. Salinger/ Çeviren: Coşkun Yerli / Yapı Kredi Yayınları / Roman / 200 Sayfa 4 saat 36 dk

5 – 1984/George Ornell /Çeviren: Celal Üster /Can Yayınları/ Roman / 352 Sayfa 5 saat 35 dk

6 – Kayıp Zamanın İzinde serisi (7 kitap) / Marcel Proust / Çeviren: Roza Hakmen / Yapı Kredi Yayınları / Roman 3 gün 3 saat 47 dk

7 – Lolita / Vladimir Nabokov / Çeviren: Fatih Özgüven / İletişim Yayınları / Roman / 364 Sayfa 6 saat 5dk

8 – Bülbülü Öldürmek / Harper Lee / Çeviren: Ülker İnce/Sel Yayıncılık/ Roman / 355 Sayfa 5 saat 35 dk.

9 – Moby Dick / Herman Mahfille /Çeviren: Sabahattin Eyuboğlu, Mina Urgan / Yapı Kredi Yayınları / Roman / 736 Sayfa 13 saat 48 dk

10 – Aşk Ve Gurur /JaneAusten /Çeviren: Nihal Yeğinobalı / Can Yayınları / Roman / 456 Sayfa7 saat 15 dk

11 – Uğultulu Tepeler / Emily Bronte / Çeviren: Naciye Akseki Öncül/ Can Yayınları / Roman /408 Sayfa 6 saat 37 dk

12 – Don Quijote / Mîguel de Cervantes Saavedra (2 cilt) /Çeviren: Roza Hakmen/Yapı Kredi Yayınları / Roman / 912 Sayfa 23 saat 54 dk

13 – Suc ve Ceza/Fyodor Mihayloviç Dostoyevski /Çeviren: Mazlum Beyhan /İş Bankası Kültür Yayınları / Roman / 704 Sayfa 11 saat 28 dk

14 – Anna Karenina / L. N. Tolstoy /Çeviren: Ayşe Hacıhasanoğlu / İş Bankası Kültür Yayınları / Roman / 1072 Sayfa 19 saat 36 dk

15 – Gazap Üzümleri /John Steinbeck /Çeviren: Rasih Güran/İletişim Yayınları /Roman/ 540 Sayfa 10 saat 36 dk

16 -Savaş ve Barış (2 cilt) / L. N. Tolstoy / Çeviren: Tansu Akgün / İş Bankası Kültür Yayınları / Roman /1792 Sayfa 1 gün 7 saat 28 dk

17 – Yüzüklerin Efendisi / J. R. R.  Tolkien/Çeviren: Çiğdem Erkal Yeşilbademli / Metis Yayınları / Roman / 1026 Sayfa 1 gün 7 saat 13 dk

18 – Madde 22  / Joseph Heller / Çeviren: Niran Elçi / İthaki Yayınları / Roman / 608 Sayfa 10 saat 33 dk

19 – Madam Bovary / Gustave Flaubert / Çeviren: Tahsin Yücel / Can Yayınları / Roman / 408 Sayfa 6 saat 36 dk

20 – Jane Eyre / Charlotte Bronte /Çeviren: Solina Silahlı / Doğan Kitap / Roman / 544 Sayfa 10 saat 25 dk

21 – Ses ve Öfke / Wlliam Faulkner/Çeviren: Rasih Güran/Yapı Kredi Yayınları / Roman / 272 Sayfa 5 saat 14 dk

22 – Alice Harikalar Diyarında / LewisCarrol/Çeviren.-. Sinan Ezber/ İş Bankası Kültür Yayınları / Roman /112 Sayfa 1 saat 39 dk

23 – Middlemarch / George Eliot / Çeviren: Ünal Aytür/Yapı Kredi Yayınları / Roman / 952 Sayfa 17 saat 45 dk

24 – Huckleberry’inin Maceraları/ Mark Twain/ Çeviren: Bülent O. Doğan / İş Bankası Kültür Yayınları / Roman / 384 Sayfa 6 saat 20 dk

25 – Karanlığın Yüreği / Joseph Conrad/Çeviren: Sinan Fişek/ İletişim Yayınları / Roman / 254 Sayfa2 saat 17 dk

Not: Listenin ilk 100 kitabına web sitemizden ulaşabilirsiniz.

(OKSİJEN O2, 02.08.2024)