Tweet

Mehtap özcan ERTURK

‘Daha az maliyet, daha ucuz işçi’ mantığıyla işleyen taşeron sistemi AKP ile özel sektörden kamuya da sıçradı ve 2.5 milyon kişiye ulaştı.

Soma faciasıyla yeniden gündeme gelen taşeron işçilik AKP’nin icadı. AKP’nin iktidara geldiği 2002’den bu yana en önemli icraatlarından biri de taşeron sistemini ölçüsüz bir biçimde yaygınlaşürması oldu. 2002’de 387 bin olan taşeron işçi sayısı bugün 2.5 milyona dayandı. Son 10 yılda özel sektör gibi devlet de maliyetleri düşürmek ve ucuza işçi çalıştırmak için kamuya kadrolu işçi almak yerine ‘alt işveren’ (taşeron) adı alanda taşeron işçi almayı tercih ediyor. Çalışanlar için kuralsız ve bütünüyle güvencesiz bir çalışma sistemi olan taşeronluk kamuda da hızla yaygınlaşıyor.

Bu da işçi için, yaygın iş kazaları, ödenmeyen ücretler ve sigorta primleri, çalışma sürelerinin çok üzerinde ücretsiz çalıştırma gibi bütünüyle güvencesizliği beraberinde getiriyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Kazası İnceleme Raporları bu sistemin ‘fıtratı’nda ölüm olduğunu kanıtlar nitelikte. Verilere göre alt işveren işçilerinin ölümlü iş kazası oram yüzde 94’e ulaşıyor. İncelenen ölümlü kazalarda asıl işveren işçilerinin sayısı 2, alt işveren işçilerinin sayısı ise 30.

Kamuda 700 bine çıktı

Birçok kamu kurumunda daha önce memurların yaptığı işler taşeron firma elemanları tarafından yürütülüyor. 12 yıl önce kamu kurum ve kuruluşlarında 450 bin işçi istihdam edilirken bugün sayı 190 bine düşürüldü, taşeron işçi sayısı ise 700 bine dayandı. Oysa, 2002’de kamuda 40 bin taşeron işçi çalıştırılıyordu. Bugün kamu işyerlerinde çalışan 700 bin işçinin en az 500 bini yerel yönetimler ve özel idarelerinde çalışıyor. Kamu hastanelerinde ise hizmet alımı yoluyla çalıştırılan 160 bin civarında taşeron işçisi var.

Sendikalı işçi 2 milyon azaldı

Taşeron sistem hızla yaygınlaşırken Türkiye’nin sendikalaşma oram da azalıyor. 2002’de 3 milyona yaklaşan sendikalı işçi sayısı 2014 itibariyle 1.1 milyona kadar geriledi. OECD ülkelerinde yüzde 20’ye yaklaşan sendikalaşma oranı, resmi istatistiklere göre Türkiye’de yüzde 9.5. Ancak kayıt dışı ve taşeron yarınında tüm ücretli çalışanlar dikkate alındığında bu oran yüzde 6.6’ya düşüyor.

DİSK Genel Sekreteri Arzu Çerkezoğlu, Çalışma Bakanlığının ‘sorunları çözeceğiz’ iddiasıyla hazırladığı “Taşeron Yasa Taslağı”nın Türkiye’yi bir ‘taşeron Cumhuriyeti’ne çevireceğini söyledi.

Çerkezoğlu, “Başbakan’ın imzasını bekleyen yasa tasarısının Soma’da yaşanan facianın ardından bırakın yasalaşmasını, ağızlarına bile almamaları gerekir. Bir yasa yapılacaksa bu, taşeronu yasaklamak üzerine olmalıdır” dedi.

Türkiye’de son 10 yıldır bu sistem yaygınlaşırken iş cinayetlerinin de arttığına dikkat çeken Çerkezoğlu, “Bu sistemde işveren her şeyi bir maliyet unsuru olarak görüyor. İşveren için işçinin canı da, yaşamı da bir maliyet unsurudur. İşveren için madenlerin yedi kat altına inen işçinin hayatıyla, oradaki herhangi bir malzemenin farkı yoktur” diye konuştu.

12 yılda 6.5 katı aştı

Yıllar                           Taşeron işçi sayısı

2002                                        387 bin 111

2003                                        449 bin 011

2004                                        581 bin 490

2005                                        657 bin 677

2006                                        907 bin 153

2007                                1 milyon 163 bin

2008                                 1 milyon 261 bin

2009                                 1 milyon 049 bin

2010                                 1 milyon 293 bin

2011                                 1 milyon 611 bin

2012                                2 milyon 038 bin

2013                                2 milyon 500 bin

(SÖZCÜ, 18.05.2014)